,,Een lid van de Nederlandse Hervormde kerk hoorde het verhaal tijdens de bijbelstudie: een automobilist neemt een lifter mee. Het gesprek gaat al snel over geloof en ze raken aan de praat over de toekomst van het Koninkrijk God`s. De lifter kondigt aan dat Jezus snel zal wederkeren en verdwijnt dan zelf plotseling, als in het bijbelverhaal van Emmaus. De bestuurder schrikt zo dat hij zijn auto stilzet op de vluchtstrook om bij te komen. Dan wordt hij benaderd door agenten van de verkeerspolitie. Hij doet hen zijn relaas over wat hem is overkomen. Ze antwoorden: Je bent al de achtste automobilist die ons dat verteld.``
   Het verhaal is te vinden op de homepage van de sekte rond Maitreya, een vermeende verlosser die in de jaren tachtig, ondanks vele kranteadvertenties, vergeefs op zich liet wachten. Het meest bijzondere is de bron die er bij het verhaal vermeld wordt. Het zou in maart 1991 in de Nederlandse krant Trouw hebben gestaan.
   In feite gaat het om variant op een verhaal dat al veel ouder is en tot de beroemdste urban legends behoort, het soort verhalen dat het in Nederland moet doen met de ongelukkige benaming `Broodje Aap`. Het zijn moderne volksverhalen, die soms met een kern van waarheid bevatten, en over het algemeen beginnen met: ,,Een kennis van een vriend....``.
   The Vanishing Hitchhiker is zelfs de titel van een van de standaardwerken op het gebied van urban legends, geschreven door de populaire Amerikaanse onderzoeker Jan Harold Brunvand.
   Het verhaal van de `verdwijnende lifter` duikt op in zo`n beetje alle plekken op aarde, van Afghanistan tot Hawaii. Een van de bekendste versies is die van `Resurrection Mary`. In de jaren dertig kwam een jong Pools meisje in Chicago om het leven door een auto-ongeluk terwijl ze onderweg was naar huis van een avondje uit in de O`Henry
   Ballroom. Niet ver vandaan bij de plaats van het ongeluk werd ze begraven op de Resurrection - Opstanding - begraafplaats, een plek die zijn naam eer aan doet want sindsdien is ze al door verschillende mensen waargenomen. Steevast is ze aan het liften in haar jaren dertig-stijl baljurk en wil ze afwisselend vervoerd worden naar de dansgelegenheid of juist naar huis. Soms ook stapt ze zomaar pardoes in als er een auo stopt. Arriveren doet ze nooit want altijd als de auto langs het bewuste kerkhof rijdt, verdwijnt ze plots. De ene keer gewoon door het portier te openen en naar het kerkhof te lopen, de andere keer flitsender.
   Chicago is niet de enige stad de `verdwijnende liftster` claimt. Ze schijnt zich ook op te houden rond het Forest Park Cemetery van Brunswick in de Amerikaanse staat New York, door Life magazine ooit bestempeld tot de spookachtigste plek van de Verenigde Staten.
   In andere varianten gaat het om een meisje dat tijdens zwaar weer in de nacht verloren langs de rand van de weg staat. Haar vriendje heeft haar letterlijk gedumpt of ze heeft pech onderweg gekregen. Een automobilist - inderdaad, `de kennis van een vriend` - stopt, laat haar plaatsnemen op de achterbank en rijdt haar naar huis. Aangekomen bij het ouderlijk huis, stapt hij uit om het achterportier te openen en merkt dat ze in het niets verdwenen is. Hij wil wegrijden in de overtuiging dat ze al snel doch stilletjes het huis is binnengeglipt. Maar dan realiseert hij zich ineens dat hij haar zijn jas heeft geleend en belt bij de voordeur aan om het kledingstuk terug te vragen. Een volwassene opent de deur. Het blijkt haar vader te zijn. De behulpzame automobilist hoort tot zijn stomme verbazing dat het meisje reeds jaren geleden is overleden maar altijd precies op deze dag - meestal haar sterfdag - liftend langs de weg verschijnt en een rit naar huis krijgt. In sommige gevallen blijkt later de jas van de automobilist over haar grafsteen te zijn gedrapeerd.
   In Mexico is het verhaal gecombineerd met een veel ouder vertelsel: `La Llorona`, oftewel de huilende vrouw. De oorspronkelijke verhalen handelen over een vrouw die haar kinderen vermoord heeft, soms vanwege een gebroken hart, soms omdat ze verliefd is op een man die geen kinderen wil. De daad drijft haar tot waanzin en na haar dood blijft haar geest rondwaren. Haar gehuil zou tot op de dag van vandaag `s nachts gehoord kunne worden. In de nieuwste varianten die opduiken in Midden Amerika en het Zuidwesten van de Verenigde Staten is La Llorona ook aan het liften geslagen. Meestal laat ze zich afzetten, of verdwijnt ze, op de plek waar ze haar kinderen verdronken heeft.
   In de Internet-archieven van de newsgroup alt.folklore.urban, waar grote groepen amateur-onderzoekers zich verzamelen voor het uitwisselen van informatie over moderne vertelsels, wordt overigens gemeld dat La Llorona een lange geschiedenis heeft. Het verhaal zou terug gaan tot de zestiende eeuw toen een Indiaanse prinses haar kinderen vermoordde na bedrogen te zijn door haar geliefde. De vrouw werd opgehangen maar haar geest bleef voortleven en rondzwerven.
   Urban legends zijn niet zomaar verhalen, het zijn moderne sprookjes die inspelen op angsten en daarmee ook een zekere functie vervullen. Zoals Roodkapje gezien kan worden als een waarschuwing voor de gevaren van het bos, zo kan het verhaal van de lifter beschouwd worden als een mysterieuze verpakking voor de gevaren van het moderne reizen. Iedere cultuur geeft daar vervolgens zijn eigen draai aan. De moraal is steeds hetzelfde: het meenemen van een onbekende kan onverwachte gevolgen hebben en de nacht zit vol onbekende gevaren.
   Verhalen als die over Resurrection Mary hebben in populariteit wel te lijden onder de tijdgeest. Spoken en geesten lijken de laatste decennia achterhaald door de technologie en moderne angsten als bijvoorbeeld organendiefstal.
   De Chicago-versie kent trouwens nog een toevoeging. In 1977 zag een voorbijrijdende automobilist een vrouw achter de hekken van de begraafplaats staan, opgesloten. Hij opende niet de poort maar waarschuwde de politie. Agenten die ter plekke arriveerden konden de vrouw niet meer ontdekken maar zagen wel dat een paar spijlen van de hoofdpoort naar buiten gebogen waren. In het metaal zaten de afdrukken van twee handen. De gebogen spijlen werden snel vervangen door in verlegenheid gebrachte functionarissen maar later weer terug gezet. De handafdrukken werden met een snijbrander gecamoufleerd. Die twee brandplekken zouden nog steeds te zien op de poort van het Resurrection Cemetery in Chicago.
  
Francisco van Jole

Index van Het Rijk der Fabelen